چکیده
تغییرات شدت انرژی را میتوان به سه عامل درآمدی، قیمتی و بهبود مستقل کارایی انرژی (وابسته به ساختار و تغییرات فنی) مرتبط دانست. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر شدت انرژی و ارزیابی اهمیت این عوامل در توضیح تغییرات شدت انرژی در اقتصاد ایران است. به عنوان هدف جانبی نیز نقش بهبود کیفیت انرژی در ارتقاء بهرهوری کل عوامل و کاهش شدت انرژی بررسی گردیده است. به این منظور از تکنیک تجزیه شاخصی، روشهای اقتصادسنجی خودرگرسیونی با وقفههای توزیعی و خودرگرسیون برداری ساختاری (رویکرد بلانچارد-کوآ) برای دستیابی به اهداف پژوهش بهره برده شده است. نتایج تجزیه شدت انرژی در دوره 1391-1353 نشان میدهد که ناکارایی مصرف انرژی اصلیترین عامل پیش برنده شدت انرژی است. بنابر نتایج الگوهای برآوردی، رابطه شدت انرژی با درآمد سرانۀ حقیقی خطی و مثبت بوده و کشش درآمدی تقاضای انرژی بزرگتر از واحد است. رشد سهم بخش صنعت از تولید، ارتقاء بهرهوری کل عوامل تولید و افزایش قیمت نسبی انرژی در بلندمدت و کوتاهمدت از شدت انرژی میکاهد. از نظر درجه اهمیت به ترتیب عوامل مرتبط با بهرهوری کل، عامل قیمتی، عامل ساختاری و در آخر عامل درآمدی تأثیر بیشتری بر شدت انرژی خواهند داشت. همچنین اثر بهبود کیفیت انرژی بر کاهش شدت انرژی از کانال ارتقاء بهرهوری کل تأیید شد.
واژگان کلیدی: کارایی انرژی، شدت انرژی، کیفیت انرژی، بهره وری کل عوامل تولید، اقتصاد ایران